Monday, April 11, 2011
Nguy cơ mất mũi Cà Mau
Biển đang "gặm" dần mũi Cà Mau. Tình trạng đã đến mức báo động khiến có những lo ngại mũi đất tận cùng của cực nam Tổ quốc sẽ biến mất... Biển "phản công" Ở tọa độ 8 độ 37 phút 30 vĩ bắc và 104 độ 43 phút kinh đông (thuộc xã Đất Mũi, H.Ngọc Hiển, Cà Mau), mũi Cà Mau là vị trí mà nhiều người VN khát khao ít nhất một lần được đặt chân tới. Lịch sử vùng đất này luôn tiếp nối câu chuyện đất sinh sôi lấn dần ra biển. Vùng đất trẻ còn được coi như một biểu tượng tinh thần của không chỉ cư dân Đất Mũi. Nhà thơ Xuân Diệu từng cảm hứng: "Mũi Cà Mau: vùng đất tươi non/ Mấy trăm đời lấn luôn ra biển/ Phù sa vạn dặm tới đây tuôn/ Lắng lại; và chân người bước đến" (Mũi Cà Mau). Tuy nhiên, một thực tế là trong những năm gần đây, vùng đất này đang chịu cảnh xói lở khiến nhiều người đến đây phải chạnh lòng. Nhiều vị trí, vài năm trước còn đó, giờ đã mất bởi đà xâm thực vốn chưa từng diễn ra với vùng đất "Mũi tàu Tổ quốc" này. "Nếu lấy bản đồ trước đây so với bây giờ, chúng ta sẽ thấy khu vực mũi Cà Mau đã có nhiều thay đổi", một cán bộ công tác tại Sở NN-PTNT tỉnh Cà Mau chỉ cho chúng tôi xem những biến dạng đến giật mình của mũi đất nổi tiếng này.
Được biết, từ khi khu đất này trở thành khu du lịch (KDL) sinh thái (năm 2001) đến nay, địa phương đã không ít lần cho làm bờ kè để giữ đất. Tuy nhiên, nhiều công trình với các chất liệu khác nhau đều không tồn tại nổi trước đà xâm thực dữ dội của biển, chỉ còn lại dấu tích là những cọc dừa, cọc bê tông nằm khẳng khiu giữa biển. "Ăn" hết những bờ kè giữ đất, biển "nuốt" luôn những công trình du lịch và hiện đang tiến gần đến công trình biểu tượng mũi Cà Mau. Đưa chúng tôi ra khu đất tận cùng của chóp mũi, anh hướng dẫn viên du lịch tên Dương Văn Thắng chỉ về các thanh cọc phía xa nói đó là công trình bờ kè chắn sóng đã bị sóng đánh hư. Cách bờ khoảng 10m về hướng đông là hàng cọc bê tông đang xây dở dang, nhưng đã bị sóng "đánh phủ đầu" để tiếp tục lấy đi phần đất bên trong. Sát con lộ, một dãy kè bằng cây tràm "dã chiến" vừa được đóng, nhưng cũng thật mong manh và biển đã bắt đầu ăn tới con lộ. Từ con lộ này, qua một khoảnh đất nữa là biểu tượng mũi Cà Mau...
Phía trong biểu tượng mũi Cà Mau về phía tây là cột mốc tọa độ quốc gia. Trước đây, sau khi tham quan cột mốc đặc biệt này, du khách sẽ được dẫn đến một con đường nhỏ len qua rừng đước để đi từ đông sang tây mũi Cà Mau. Phía ngoài còn có con đường xi măng uốn cong theo bờ biển, dọc theo là những chòi gác để khách nghỉ chân và ngắm cảnh. Tuy nhiên, đến thời điểm này con đường đã biến mất. Khách cũng không thể đặt chân lên các căn chòi gác vì số nằm trong thì bị sóng biển đánh tới chân, số khác thì đã nằm... chơi vơi ngoài biển. Đưa khách qua mỏm đất nằm chếch về hướng tây mũi Cà Mau, nơi những rẻo đất khẳng khiu, tơi tả sau những cú đánh của sóng biển, một nhân viên của KDL mũi Cà Mau cho biết, trong Tuần lễ du lịch Đất Mũi diễn ra hồi tháng tư năm ngoái, người ta đã cho làm một đoạn đường tạm để du khách và quan chức có thể đi từ đông sang tây. Tuy nhiên chẳng bao lâu sau, biển cũng đã "hô biến" luôn đoạn đường này. Bây giờ, chỉ có thể đứng ở rẻo đất chóp mũi để nhìn ra căn chòi gác bị sóng biển cách ly khỏi bờ. Chếch về phía tây mũi đất là một khóm cây mắm đã "chia tay" với bờ. Anh này nói trước đây những vị trí trên là một phần đất liền. Chỉ sau mấy năm nó đã "thuộc về biển cả". Không chỉ có mũi đất nằm trong KDL mũi Cà Mau, cả dãy bờ biển chạy dọc về hướng đông cũng đang hứng chịu cảnh biến xâm thực. Ông Nguyễn Quốc Khải, cán bộ quản lý KDL Lý Thanh Long, cho biết khoảng 4 năm nay, biển đã lấn vào đất liền tại KDL này trên dưới 300m. Trước đây, vùng đất này hằng năm được biển mang phù sa về bồi lắng. Tuy nhiên, chỉ khoảng 4 năm nay, biển đã "đổi tính" lấy mất bãi cát vàng, tiến đến ăn bứt bờ kè phía trong bãi cát khoảng 50m. Xong bờ kè, sóng biển lại "thịt" luôn những cây dương được trồng phía trong, rồi "gặm" luôn sân bóng đá. Đánh dạt các công trình du lịch, đến hồ nuôi cá cảnh quan nằm sâu trong đất liền cũng chẳng yên. Chạy dọc theo KDL Lý Thanh Long, con lộ xi măng rộng dẫn đến một nhà hàng thủy tạ cũng bị biển "nuốt" trôi. Nhà hàng hiện đã tách xa khỏi đất liền.
Do thời tiết hay con người? Ông Lý Hoàng Tiến, Bí thư kiêm Chủ tịch UBND xã Đất Mũi cho biết nhiều khu đất, trong đó có những khu đất nằm trong quy hoạch dự án nhưng chưa kịp triển khai xây dựng cho đến nay đã không còn. Đơn cử như khu đất phía sau biểu tượng mũi Cà Mau, Bộ Công an dự kiến xây dựng khu nhà nghỉ, nhưng đã bị biển lấy mất. Ông Tiến tâm sự, gắn bó với vùng đất này nhiều năm ông hiểu biển ở đây "có bồi có lở", đặc biệt là khu vực phía đông mũi Cà Mau. Nhưng mức độ xói lở không nghiêm trọng như bây giờ. Có nhiều bận ra khảo sát khu vực bờ cát thấy có các đụn cát được bồi lắng, chưa kịp mừng, mấy ngày sau trở ra thì đụn cát đã... mất tiêu.
Ông Tạ Huỳnh Vĩnh Trường, Giám đốc Công viên văn hóa mũi Cà Mau nói, ở đây nhiều năm ông đã chứng kiến có những thay đổi bất thường của thời tiết. Như 2 năm nay triều cường đã đột ngột tăng cao. Vào những ngày cao điểm, nước biển đã dâng lên cao hơn những năm trước chừng 2 gang tay, nhấn chìm nhiều dãy đất thuộc mũi Cà Mau. Căn nhà làm việc của BQL cũng bị nước biển dâng ngập. Tương tự, anh Nguyễn Quốc Khải cho biết từ năm 2009 đến nay, vào thời điểm tháng 10 âm lịch có lúc triều cường dâng cao đã cuốn trôi nhiều vật dụng tại KDL Lý Thanh Long. Anh Khải cho rằng chính sự thay đổi triều cường là nguyên nhân dẫn đến sạt lở. Nhưng ông Tiến thì không cho như vậy. Theo ông, bồi lở là chuyện của tự nhiên, nhưng riêng tại khu vực mũi Cà Mau thì nguyên nhân chính là do sự tác động của con người. Người dân Cà Mau có cụm từ "cây mắm đi trước cây đước theo sau" để chỉ quá trình lấn ra biển của vùng đất bồi lắng. Cây mắm giữ vai trò tiên phong lấn ra biển. Rễ mắm bám chặt vào đất, giữ phù sa, bồi lắng, tích tụ lâu ngày trở thành vùng đất mới. Khi cây mắm hoàn thành sứ mệnh thì đến lượt cây đước theo sau để "khẳng định chủ quyền" của đất liền. Một thời gian, rừng phòng hộ ven biển đã bị xâm phạm. Thêm vào đó, khi xây dựng KDL, người ta đã đưa cơ giới vào đào xới, lấy cát từ các bãi bồi lắng. Điều này đã tác động xấu vào tiến trình diễn thế của tự nhiên, gây sạt lở. Tuy sau đó những người có trách nhiệm cho xây dựng bờ kè giữ đất, nhưng do xây dựng không đúng kỹ thuật nên các bờ kè chỉ "làm mồi" cho sóng biển.
Tiến Trình |
Tắc nghẽn cửa ngõ phía đông TP.HCM
Sau Tết Nguyên đán, TP.HCM đồng loạt đóng 2 cây cầu huyết mạch là Rạch Chiếc và Đinh Bộ Lĩnh cùng nằm trên trục cửa ngõ phía đông để triển khai nâng cấp, xây mới khiến hướng lưu thông này lại càng ùn tắc nghiêm trọng hơn. Kẹt xe dây chuyền Cửa ngõ phía đông TP.HCM đóng vai trò cực kỳ quan trọng, gồm quốc lộ (QL) 13 chạy thẳng ra Bình Dương và xa lộ Hà Nội (XLHN) nối với Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu (BR-VT), các tỉnh miền Trung, miền Bắc và Tây Nguyên.
Nếu QL 13 đoạn qua Bình Dương khang trang, rộng rãi, xe cộ lưu thông thoải mái thì về đến TP.HCM trở nên chật hẹp, nhiều "ổ gà", "ổ voi". Chưa kể, càng vào gần trung tâm thành phố, tình trạng kẹt xe càng nặng nề, nhất là đoạn giao cắt với đường ray xe lửa tại ngã tư Bình Triệu và trước cổng Bến xe (BX) Miền Đông. Sau thời gian sửa chữa cầu Bình Triệu 1, mới đây, Sở GTVT TP.HCM tiến hành rào chắn một nửa cầu Đinh Bộ Lĩnh để nâng cấp khiến hướng lưu thông này càng trở nên tắc nghẽn. Tương tự, XLHN cũng quá tải nghiêm trọng suốt hơn 1 tháng qua kể từ khi đóng cầu Rạch Chiếc để xây mới. Lộ trình lưu thông tạm xa gấp đôi lộ trình cũ, thường xuyên kẹt cứng tại ngã tư Thủ Đức, ngã tư Bình Thái, ngã tư RMK... Riêng đoạn từ ngã ba Cát Lái đến chân cầu Sài Gòn gần đây xuất hiện nhiều dãy "lô cốt" án ngữ khiến xe máy phải chạy vào phần đường dành cho ô tô, gây ùn ứ và nguy cơ tai nạn cao.
Ông Lương Hoàng Trung - Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Vận tải hàng hóa TP.HCM, lo ngại nguy cơ kẹt cứng trên XLHN khi tiến hành sửa chữa, nâng cấp cầu Sài Gòn trong thời gian tới, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình lưu thông và vận chuyển hàng hóa, gây kẹt xe dây chuyền khu vực nút giao Hàng Xanh, đường Nguyễn Hữu Cảnh... Đại tá Võ Văn Nhuận - Trưởng phòng CSGT đường bộ - đường sắt (Công an TP.HCM), nhận xét thời gian qua, tình trạng kẹt xe tại hướng cửa ngõ phía đông tăng cao, đặc biệt nhiều vụ ùn tắc kéo dài (có vụ đến 8 tiếng) trên XLHN, cầu Sài Gòn, cầu Bình Triệu, ngã tư Bình Triệu, BX Miền Đông... trong khi công tác ứng cứu sự cố gặp nhiều khó khăn. Xây đường cao tốc liên vùng TS Trần Đình Bá (Hội Khoa học kinh tế VN) cho rằng, tình trạng tắc nghẽn tại cửa ngõ phía đông là tất yếu, bởi nhu cầu lưu thông quá lớn. Trong đó, hành khách từ các tỉnh Đông Nam Bộ như BR-VT, Đồng Nai, Bình Dương có nhu cầu đi máy bay ra các tỉnh phía bắc đều đổ dồn vào sân bay Tân Sơn Nhất; nếu đi đường sắt, đường bộ phải đổ dồn vào ga Sài Gòn và BX Miền Đông nên không thể tránh khỏi tắc nghẽn. "Trên thế giới, các đô thị có hơn 3 triệu dân đều có ít nhất 2 sân bay, 2 nhà ga xe lửa, 2 BX, bến tàu… ở 2 đầu TP để thoát người và chi viện cho nhau khi cần thiết. Vậy mà một siêu đô thị gần 10 triệu dân như TP.HCM vẫn đang ở thế độc đạo, chỉ có một sân bay, một nhà ga xe lửa, 2 BX khách nằm ngay trong nội đô thì cũng chỉ có tác dụng hai trong một...", TS Bá phân tích. Do đó, cần đẩy nhanh các giải pháp đồng bộ như di dời BX, cảng biển, xây dựng sân bay quốc tế Long Thành (Đồng Nai) nhằm giảm áp lực giao thông đổ dồn vào trung tâm thành phố. Hiện TP.HCM đang triển khai nhiều dự án (DA) hạ tầng ưu tiên cho trục cửa ngõ phía đông, như mở rộng XLHN, mở rộng liên tỉnh lộ 25B nối từ XLHN vào cảng Cát Lái, mở rộng cầu đường Bình Triệu 2... Tuy vậy, theo ông Lương Hoàng Trung, việc mở rộng bề mặt đường sẽ chỉ giải quyết một phần tình trạng kẹt xe trên XLHN. Bên cạnh đó cần xây dựng cầu vượt hay hầm chui tại các giao lộ. Có thể thấy, nút giao Cát Lái từ khi được xây dựng cầu vượt đã cải thiện đáng kể tình trạng ùn tắc. Các nút giao khác còn đang trong giai đoạn lập DA, như nút giao Bình Thái, nút giao Thủ Đức và nút giao Tân Vạn… Đặc biệt, quy hoạch phát triển GTVT vùng kinh tế trọng điểm phía Nam đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 cũng ưu tiên phát triển hệ thống giao thông liên kết vùng, nhằm xóa bỏ sự ngăn trở về hạ tầng cho toàn khu vực. Trong đó, các công trình đang và sẽ triển khai như: đường cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây; Trung Lương - Mỹ Thuận, Bến Lức - Nhơn Trạch - Long Thành; Dầu Giây - Phan Thiết, Biên Hòa - Vũng Tàu; TP.HCM - Mộc Bài; TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành; Dầu Giây - Đà Lạt, xây dựng các đường liên cảng và nâng cấp các QL. Song song đó, sẽ triển khai nâng cấp tuyến đường sắt Trảng Bom - Bình Triệu; nghiên cứu xây dựng đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu và đường sắt nối vào cụm cảng BR-VT, tuyến đường sắt Dĩ An - Lộc Ninh, các tuyến đường sắt đô thị (metro) TP.HCM... Phương Thanh |